Hội xuất bản Việt Nam nghĩ gì khi muốn quay lại cơ chế độc quyền ?
08.07.2010 19:51
Đang là giữa hè, song việc làm lịch đón năm mới đã bắt đầu được triển khai. Tuy nhiên, thay vì thực hiện chủ trương xóa bỏ độc quyền về in và phát hành lịch bloc như 4 năm qua, mùa lịch năm 2011 lại được vận động theo xu hướng trở lại cơ chế độc quyền. Đơn vị đi đầu trong chủ trương này chính là Hội Xuất bản VN.
Thị trường lịch bloc 2011 : Quay lại cơ chế độc quyền ?
Từ khi xóa bỏ độc quyền về in và phát hành lịch bloc,
thị trường lịch tự do đã có những chuyển biến rất tích cực
Trong môi trường tự do cạnh tranh, việc các nhà làm lịch (phần nhiều) dưới danh nghĩa Hội Xuất bản VN ấn định tổng số lượng xuất bản lịch bloc năm 2011 là 16,2 triệu bản, con số này được chia đều cho 60 NXB, mỗi NXB chỉ sản xuất và phát hành 270.000 bản là không khả thi vì trên thực tế, nhu cầu lịch bloc năm 2011 đang tăng rất mạnh.
Phân bổ hạn ngạch
Mới đây, Hội Xuất bản đã gửi công văn đến bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông, Cục Xuất bản và các nhà xuất bản trong toàn quốc đề nghị tuân thủ con số 270.000 bloc lịch cho mỗi “nhà”. NXB nào không tham gia nhóm sản xuất lịch bloc cũng phải tuân theo con số trên, đồng thời phải tuân thủ cơ cấu xuất bản lịch blốc bao gồm đủ bốn chủng loại: tiểu, trung, đại và siêu cực đại.
Việc làm này của Hội Xuất bản đã gây ra phản ứng mạnh mẽ từ phía người tiêu dùng nói chung và một số NXB có khuynh hướng tiến bộ nói riêng. Bởi theo họ, từ khi xóa bỏ độc quyền về in và phát hành lịch bloc, thị trường lịch tự do đã có những chuyển biến rất tích cực. Việc cạnh tranh giữa các nhà làm lịch không chỉ khiến thị trường lịch bloc đa dạng, sinh động hơn mà còn góp phần hạ giá thành sản phẩm. Bằng chứng là từ 3 năm trở lại đây, giá lịch bloc đã giảm từ 20 – 30% so với trước mặc dù giá đầu vào như giấy, công in, chi phí vận chuyển... đều tăng cao. Vì vậy, nếu quay lại cơ chế phân bổ hạn ngạch, thị trường lịch sẽ trở lại như trước. Và người tiêu dùng trong xã hội hiện đại sẽ không có quyền lựa chọn sản phẩm theo yêu cầu. Tất cả các thứ từ mẫu mã cho đến giá cả sẽ do các nhóm xuất bản định đoạt.
Trả lời băn khoăn của báo chí rằng việc làm này có thể trở lại tình trạng độc quyền xuất bản lịch của các NXB như trước đây, ông Lý Bá Toàn - Phó Cục trưởng Cục Xuất bản cho biết: Theo quy định của pháp luật, xuất bản lịch là do Nhà nước thực hiện. Việc liên kết xuất bản lịch bloc nhằm phát huy các nguồn lực xã hội, nhưng trách nhiệm chính vẫn phải là các NXB. Việc các NXB ngồi lại cùng nhau trong mùa lịch này sẽ tạo ra phương thức mới nhằm hạn chế khủng khoảng thừa.
Làm khó DN
Theo đánh giá, con số 270.000 chiếm phần quá nhỏ so với nhu cầu sản xuất thực tế của các nhà làm lịch. Và trên thực tế, đã có nhà xuất bản (không tham gia các nhóm) đăng ký kế hoạch làm hơn 2 triệu bloc lịch cho năm 2011. Nhiều tổ chức, DN lớn cũng đang có những đơn hàng đặt in từ vài chục ngàn đến hàng trăm ngàn bloc lịch năm 2011 để tặng khách hàng và quảng bá thương hiệu.
Điển hình như NXB Đại học Sư phạm TP HCM do ông Nguyễn Thái Sơn làm giám đốc đã đăng ký xuất bản 3.200.000 bloc lịch năm 2011 từ tháng 4/2010. NXB Đại học Quốc gia TP HCM cũng lên kế hoạch xuất bản lịch bloc năm 2011 với số lượng 770.000 bloc các loại để bán rộng rãi trên thị trường, và 500.000 bloc các loại dành cho các tổ chức, cơ quan có nhu cầu biếu tặng, quảng bá thương hiệu. Như vậy, nếu tham gia vào nhóm sản xuất lịch theo yêu cầu của Hội Xuất bản VN, các đơn vị này sẽ làm lãng phí rất lớn lượng khách hàng.
Vi phạm luật cạnh tranh
Trong khi một số NXB tham gia ký thỏa thuận theo cơ chế độc quyền thông qua việc phân bổ quota cho từng “nhà”, thì vẫn có những NXB kiên quyết giữ quan điểm phải thực hiện xã hội hóa việc xuất bản như bốn năm qua. Theo họ, việc phân bổ quota và ấn định rõ sản xuất loại lịch nào, bao nhiêu cuốn... là xâm phạm quyền tự chủ trong xuất bản, sản xuất, kinh doanh mình.
Để làm rõ vấn đề này, báo chí đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Văn Hậu - Trưởng Ban Tuyên truyền - Hội Luật gia TP HCM. Luật sư Hậu khẳng định: Việc Hội Xuất bản đề xuất Bộ Thông tin và Truyền thông yêu cầu các NXB không liên kết cũng phải tuân thủ số lượng sản xuất 270.000 bloc đã vi phạm quy định của pháp luật. Cụ thể, theo Điều 6 Luật Cạnh tranh, về trường hợp ép buộc các hiệp hội ngành nghề hoặc các doanh nghiệp liên kết với nhau nhằm loại trừ, hạn chế, cản trở các doanh nghiệp khác cạnh tranh trên thị trường. Theo Điều 20 Luật Xuất bản, các NXB hoàn toàn có quyền liên kết với tác giả, chủ sở hữu tác phẩm, cá nhân có đăng ký kinh doanh để tổ chức bản thảo, in và phát hành từng xuất bản phẩm.
Chính vì vậy, mới đây, một nhóm các DN “không liên kết” như Cty cổ phần Á Châu, Cty Trí Đức Thái Thịnh, Cty Lịch Tao Đàn, Cty Nam Việt... đã có công văn gửi lên cục trưởng cục Xuất bản, bộ Thông tin và truyền thông để phản đối đề nghị bất hợp lý của hội xuất bản. Theo văn bản này, việc chỉ cho sản xuất 16,2 triệu blốc lịch và chia đều cho 60 NXB, mỗi nhà được 270.000 bloc mà không có sự lựa chọn nào khác là vi phạm luật Cạnh tranh và chưa phản ánh đúng nhu cầu của xã hội.
Được biết, sau khi NXB Đại học Sư phạm TP.HCM và NXB Đại học Quốc gia TP HCM và một số DN “không liên kết” phản đối mạnh về việc phân bổ quota cho các NXB, một số NXB đã rút tên ra khỏi “liên minh”. Hi vọng trong thời gian tới, các đơn vị liên quan, các nhà làm lịch sẽ có cái nhìn thấu đáo hơn để câu chuyện của một thời làm lịch độc quyền theo kiểu kế hoạch tập trung không trở lại trong thời kỳ hội nhập.
Doãn Hiền
Nguyễn Quốc Minh (Theo dddn.com.vn) |
