
Ivan Boesky từ nhà đầu cơ trứ danh trong giây phút đã trở thành kẻ tội đồ
Trong
thế giới đầu cơ có một nhà đầu cơ trứ danh bị rất nhiều người thù ghét
và ganh tỵ nhưng số người ngưỡng mộ và bắt chước ông còn đông hơn. Con
người này nổi tiếng không chỉ bởi thành công đến mức được coi như một
thần tượng mà còn bởi tính tàn bạo trong đầu cơ đến mức bị gắn cho biệt
danh là “Bạo chúa”. Nhà đầu cơ trứ danh này là Ivan Boesky.
Ivan
Boesky lừng danh đến mức Hollywood phải tìm đến để tái hiện và khai
thác cho nghệ thuật thứ Bảy. Ông giàu sang nhờ đầu cơ nhưng rồi lâm vào
vòng lao lý cũng bởi đầu cơ. Ivan Boesky tận hưởng và phô trương hết
mức có thể được thành quả đầu cơ của mình, và cũng không ngần ngại suy
tôn tính tham lam của con người thành động lực đầu cơ và lý tưởng sống
cho chính mình.
Tham là tốt và lành mạnh
“Ivan
Bạo chúa” vốn là biệt danh dành cho vị Nga hoàng đăng quang đầu tiên
của nước Nga (1530 - 1584). Ivan Boesky được gắn cho biệt danh ấy bởi
tính tàn bạo, bất chấp thủ đoạn để đạt được mục đích bằng mọi giá trong
hoạt động đầu cơ. Những tính cách ấy của Boesky có gốc rễ ở quan niệm
rất khác thường của ông về tính tham lam của con người. Boesky cho rằng
tham lam hoàn toàn không phải là xấu, tham lam chi phối hành động của
con người, vì thế điều quan trọng nhất là kết quả cuối cùng chứ không
phải đạt kết quả ấy bằng cách nào.
Chuyện
còn kể lại rằng - và được tái hiện trung thực trong bộ phim “Wall
Street” rất ăn khách của Hollywood - năm 1985 Boesky được mời đến dự và
phát biểu tại lễ trao bằng tốt nghiệp đại học cho sinh viên ngành quản
trị kinh doanh. Bài phát biểu của ông được các nhà quản trị kinh doanh
tương lai hoan nghênh nhiệt liệt, đặc biệt câu nói đã trở nên bất hủ
trong thế giới đầu cơ của Boesky: “Tham
lam là tốt. Thậm chí tôi còn cho rằng tham lam là lành mạnh. Các bạn có
thể thèm khát có tiền mà không sợ bị cắn rứt lương tâm”. Cũng
chính vì thế mà mọi suy tính và hành động của Boesky chỉ luôn xoay
quanh chuyện mua và bán: có thể mua được cái gì và bán được cái gì để
có lợi. Chính Boesky thường kể lại câu chuyện về một lần cả hai vợ
chồng ông đi dạo chơi đêm trăng trên đại lộ Champs Elysees giữa thủ đô
Paris của nước Pháp. Trong khi người vợ trầm trồ về vẻ đẹp của mặt
trăng thì Boesky phán tỉnh khô: “Có mặt trăng để làm gì nếu không thể mua hoặc bán được nó”.
Mỗi
khi kể về cuộc đời và sự nghiệp đầu cơ của mình, Boesky thường đặc biệt
nhấn mạnh điểm xuất phát ban đầu là số không, từ gia cảnh nghèo nàn của
một gia đình di cư từ Nga sang Mỹ mà chỉ trong vòng có 10 năm đã trở
thành một huyền thoại sống ở Phố Wall. Đúng là Boesky có năng khiếu và
đam mê đầu cơ bẩm sinh. Đúng là Boesky có đủ tố chất của một nhà đầu cơ
chuyên nghiệp là mạo hiểm đến liều lĩnh và mẫn cảm với biến động của
thị trường đến mức có thể đoán biết được thị trường ngày mai sẽ biến
động thế nào. Nhưng Boesky đâu phải diện nhà đầu cơ “không bột mà gột
nên hồ”. Boesky luôn giấu diếm thời kỳ “tay không bắt giặc” trong tiểu
sử hay tự sự của mình. Trước khi xâm nhập vào thị trường chứng khoán,
Boesky đã cưới ái nữ của một trùm xây dựng ở Mỹ mặc dù ông bố vợ không
chấp nhận cuộc hôn nhân của con gái vì cho rằng nhà trai không môn đăng
hậu đối. Boesky không chỉ cưới được vợ mà còn được vay 700.000 USD của
bà mẹ vợ để đầu cơ. Thử hỏi trong số cư dân của thế giới đầu cơ đã có
mấy người tự dưng có được số vốn liếng ban đầu như vậy.
Thời kỳ
đầu, Boesky chỉ làm ăn cò con, cụ thể là đầu cơ vào chênh lệch giá cổ
phiếu giữa các thị trường chứng khoán khác nhau trên thế giới. Công
việc ấy giúp Boesky không thiếu tiền tiêu, nhưng chưa trở thành giàu và
lại càng chưa được nổi tiếng. Cứ như vậy cho tới cuối thập kỷ 70 của
thế kỷ trước. Vào thời điểm đó trong giới kinh doanh bùng lên làn sóng
các tập đoàn và công ty lớn nhỏ thâu tóm lẫn nhau. Trong bối cảnh cá
lớn săn lùng và tìm cách nuốt chửng cá bé, bè đảng liên kết để triệt hạ
đối thủ giành địa vị thống trị trên thị trường, Boesky nhận ra cơ hội
đầu cơ có một không hai. Khi một hãng đứng bên bờ phá sản phải tìm cách
bán thân cho hãng khác để tránh bị xóa sổ hoặc khi một hãng trở thành
mục tiêu tấn công của các hãng khác thì giá cổ phiếu của nó giảm mạnh,
nhưng sẽ lại tăng lên rất nhanh khi được cứu thoát hoặc khi những
phương án thâu tóm được tiết lộ. Khoảng thời gian giữa hai thời điểm đó
là cơ hội cho các nhà đầu cơ và sự chênh lệch giá cổ phiếu đó là cơ hội
kiếm tiền của các nhà đầu cơ. Chỉ 10 năm trong khoảng thời gian ấy đủ
để Boesky đi vào lịch sử thế giới đầu cơ với số tiền kiếm về được là
hơn 200 triệu USD.
Bí quyết đầu cơ của Boesky rất khác so với
nhiều nhà đầu cơ trứ danh khác. Boesky không hành động theo bất cứ phân
tích hay tính toán khoa học nào, cũng chẳng theo số liệu thống kê hay
bắt chước ai đó khác. Boesky hành động hoàn toàn theo bản năng và cảm
tính, theo kinh nghiệm và bị thôi thúc bởi tính tham lam mà Boesky đã
“văn hóa” nó thành triết lý cuộc đời. Không biết có phải nhờ thế hay
chỉ bởi may mà Boesky đầu cơ lần nào cũng thắng, trù tính chuyện gì
cũng thành công. Trong những tháng năm ấy, Boesky được coi như sát thủ
của các hãng yếu thế. Boesky thâu tóm công ty rồi lại bán chúng đi, bất
kể việc đó ảnh hưởng xấu như thế nào tới đời sống của người lao động.
Số phận của những con người liên quan không có ý nghĩa gì đối với các
quyết định của Boesky. Và biệt danh “Ivan Bạo chúa” có nguồn gốc từ đó.
Tham thì thâm
Nếu
tham lam giúp cho Boesky giàu có thì trên thế gian này lại còn có câu
“tham thì thâm”. Cũng chính động lực đó đã đưa Boesky đến với Dennis
Levine, một cư dân của thế giới đầu cơ mà có thể coi như là tri kỷ của
Boesky với cùng chí hướng và nhân sinh quan, với cùng tham vọng và
quyết tâm thực hiện tham vọng. Sự tương đồng đó đã dẫn dắt hai con
người này đến với một kiểu liên minh ma quỷ, lúc đầu đem lại tiền của
cho họ và cuối cùng đẩy họ vào nhà giam. Trong khi Boesky dựa vào khả
năng dự báo của chính mình thì Levine dựa vào thông tin nội gián - vốn
bị coi là bất hợp pháp trên thị trường chứng khoán. Levine xây dựng cả
một mạng lưới nguồn tin đủ để ông ta có thể đi trước đối thủ cạnh tranh
một bước. Sự thành đạt của Levine bị đồng nghiệp bắt chước và bị chính
quyền theo dõi. Hợp tác với Boesky, Levine có được vỏ bọc hợp pháp và
an toàn vì đầu cơ chứng khoán là chuyên môn của Boesky. Đồng thời,
những thông tin nội gián lại giúp Boesky có được những phi vụ đầu cơ
béo bẫm. Trong vòng có 14 tháng, Levine kiếm về được 12 triệu USD, còn
Boesky được tận 50 triệu USD. Chính quyền theo dõi, nghi ngờ nhưng
không có được bằng chứng gì bất lợi đối với cả hai người.
Vụ
việc đổ bể khi có thư nặc danh từ thủ đô Caracas của Venezuela - nơi
Levine có tài khoản bí mật - gửi cho hãng Merrill Lynch tố cáo ông này.
Công ty này cho điều tra và phát hiện ra tài khoản bí mật của Levine,
rồi chuyển thông tin tới Cơ quan kiểm soát chứng khoán Mỹ (SEC). Thế
rồi chuyện lần ra mê cung của Levine và mối liên hệ làm ăn giữa Levine
với Boesky trên cơ sở thông tin nội gián đã bị phát giác. Đó là vào
giữa năm 1985.
Thị trường chứng khoán Mỹ lâm vào vụ bê bối lớn
nhất từ trước tới đó. Levine và Boesky bị bắt. Cả hai chấp nhận khai
báo để đổi lại hình phạt nhẹ. Levine bị kết án 2 năm tù và bị phạt
362.000 USD, Boesky phải bóc lịch 3 năm trong nhà giam và bị phạt 100
triệu USD. Trước đó, SEC đã để cho Boesky bán đi tất cả số cổ phiếu của
mình trị giá tới 400 triệu USD, trước khi vụ việc được công khai - đủ
để Boesky thắng lớn trong phi vụ đầu cơ lớn cuối cùng. Có người nói đi
đêm lắm ắt phải có ngày gặp ma, có người mỉa mai rằng đã tham thì sẽ
thâm. Nhưng dù nói thế nào thì vụ bê bối càng làm Boesky thêm nổi
tiếng. Mà cái “tiếng” này vẫn khẳng định Boesky chiếm giữ địa vị chỉ
rất ít kẻ khác bì kịp trong thế giới đầu cơ.
Kỳ sau: Alwaleed Bin Talal – Hoàng tử yêu tiền
Bắc Hà
Ai thổi lửa vào thị trường?
(24h)
- Hiện tượng tăng giá bong bóng của nhiều cổ phiếu trên thị trường hiện
nay có sự góp mặt không nhỏ của một số công ty chứng khoán.
Những
lời tư vấn kiểu như “nên nắm vào những cổ phiếu có thông tin chia
thưởng” đã tạo ra phong trào đánh lên cổ phiếu có những thông in kiểu
này. Nhiều công ty chứng khoán còn đứng đằng sau, dùng tiền của mình
hậu thuẫn cho khách hàng đánh lên cổ phiếu có thông tin hỗ trợ chia
thưởng cổ phiếu. Động thái này chỉ nhằm kiếm lời trong ngắn hạn và đẩy
hòn than cháy đỏ vào tay những nhà đầu tư nhỏ lẻ đến sau. Khi giá một
cổ phiếu được đẩy lên gần đến đỉnh, các nhà đầu tư lớn sẽ thoát khỏi ra
ngoài, chỉ còn nhà đầu tư nhỏ lẻ thiếu hiểu biết, thiếu thông tin ở
lại. Nếu thị trường tiếp tục hậu thuẫn cho xu thế tăng, nhà đầu tư mua
sau có thể kiếm được 5-7%. Nhưng nếu thị trường giảm như hiện nay thì
mức thua lỗ là rất lớn.
Trong khi đó, các nhà đầu tư lớn khôn
ngoan lại ôm đống tiền sang đánh cổ phiếu khác. Đánh cổ phiếu khác
chán, tiền lại chảy về cổ phiếu được đánh lên trước đó đã tích luỹ một
thời gian để đánh lên tiếp.
Và việc thị trường giảm sàn nhiều
phiên vừa qua là kết quả của việc nhiều nhóm nhà đầu tư cùng thổi lửa
vào thị trường, trong đó có một nhóm công ty chứng khoán.
Nhóm
công ty này đã cổ súy cho các nhà đầu tư chơi chứng khoán theo phương
thức mạo hiểm bằng những tư vấn công khai, tư vấn ngầm về việc lướt
sóng các cổ phiếu có tin chia thưởng. Bằng sự hậu thuẫn về tiền, chứng
khoán cho bán khống để các nhà đầu tư lớn có khả năng thổi bùng than
nóng thành đám lửa.
Thông thường, nhà đầu tư tham gia vào cuộc
chơi thổi lửa này thu lời rất lớn, nhưng nhiều người đang phải trả giá
đắt trong tuần vừa qua khi dùng đòn bẩy tài chính quá lớn. Tức là chính
các nhà đầu tư lớn, các công ty chứng khoán cho sử dụng đòn bẩy tài
chính cao lại nhảy vào đám lửa do chính mình đã thổi bùng lên trước đó.
Nhưng
thiệt thòi nhất vẫn là nhà đầu tư nhỏ lẻ, thiếu thông tin – đối tượng
chiếm đa số trên thị trường hiện nay. Họ phải trả giá trước tiên là cho
sự thiếu hiểu biết và lòng tham của mình, sau đó là trả giá cho lợi
nhuận “khủng” của những nhà đầu tư lớn và khoản phí tăng lên của một số
công ty chứng khoán cũng như sự gia tăng thị phần môi giới của những
công ty này.