Thể trạng tóc
Tóc có cấu trúc sừng, hình sợi dài, là dẫn xuất của biểu bì bao phủ da đầu với thành phần chủ yếu là chất sừng, nhiều biotin, kẽm, lưu huỳnh và nitơ. Màu và dạng của tóc chính là một dấu hiệu nhân chủng học quan trọng. Tóc có thể mang màu đen, vàng, nâu, hung, bạch kim, đỏ... và có thể thẳng, xoăn, dợn sóng.
Bình thường lúc sinh ra, mỗi người có từ 100.000 – 200.000 nang tóc đã được xác định sẵn màu sắc, chiều dài cũng như độ dày của tóc. Mọc tóc là một chu trình gồm ba giai đoạn: tăng trưởng từ 2 – 6 năm (trung bình 2 – 4 năm ở nam, 4 – 6 năm ở nữ), tiến triển từ 2 – 3 tuần, và tồn tại 2 – 3 tháng. Trong cùng một thời điểm, có 90 – 95% các nang tóc tăng trưởng trong lúc dưới 1% tiến triển và 5 – 10% đang duy trì sự tồn tại. Vào cuối giai đoạn tồn tại, tóc bắt đầu rụng và chu trình kế tiếp bắt đầu, sẽ có một mầm tóc mới mọc lên thay thế sợi tóc cũ. Tất cả các trường hợp rụng tóc đều có tác động hay bị gián đoạn một trong các giai đoạn này.
Tóc mọc 0,3 – 0,4mm/ngày, tối đa 1 – 1,2cm trong một tháng, tốc độ mọc chậm dần theo tuổi tác. Theo thời gian, tóc cũng có thể bị bệnh hoặc già đi và quá trình này sẽ tăng tốc với sự tham gia của nhiều yếu tố tác động từ bên ngoài như hoá chất, ánh nắng, chế độ dinh dưỡng, tình trạng bệnh lý. Thông thường, mỗi ngày có 30 – 60 sợi tóc ở cuối giai đoạn thoái triển, rụng đi đồng thời một số nang tóc tương đương bắt đầu giai đoạn tăng trưởng. Tốc độ rụng tóc tương đồng với tốc độ mọc tóc, do đó, số lượng tóc gần như được duy trì nguyên vẹn. Khi số lượng tóc rụng mỗi ngày vượt quá 100 sợi thì ta có thể mắc bệnh rụng tóc do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra.
Có hai dạng rụng tóc: rụng tóc có sẹo; rụng tóc không sẹo, từng mảng hay lan toả.
Nguyên nhân rụng tóc
Thông thường, người ta bị rụng 30-60 sợi tóc mỗi ngày và cũng có ngần ấy sợi tóc mới mọc. Vào mùa xuân hay mùa thu, tóc hay bị rụng nhiều hơn. Khi nhìn thấy tóc rụng trong bồn rửa mặt, bồn tắm hay thấy tóc rơi rụng trong nhà là dấu hiệu không bình thường.
Muốn biết tình trạng rụng tóc có đáng lo ngại không, có thể làm trắc nghiệm rụng tóc: sau 3 ngày gội đầu bằng dầu gội, kẹp một lọn tóc khoảng 10 sợi giữa hai ngón tay cái, tay trỏ và kéo mạnh. Nếu có hơn hai sợ bị rụng là dấu hiệu xấu.
Rụng tóc được xác nhận khi số lượng tóc rụng mỗi ngày vượt quá 100 sợi. Tuy nhiên, nhận định này cũng chỉ là tương đối vì người tóc dày thì có rụng nhiều hơn cũng không đáng lo, còn với người tóc thưa lại là cả một vấn đề.
Có nhiều nguyên nhân gây rụng tóc:
Stress khiến hoạt động của hệ thần kinh và hệ miễn dịch bị rối loạn dẫn đến sự thay đổi hàng loạt các hoạt động trong cơ thể, một trong những tác động đáng lo ngại của stress là gây rụng tóc.
Rối loạn chức năng hệ miễn dịch: lupus đỏ, lichen phẳng, xơ cứng bì, vảy nến…
Do bệnh lý tuyến giáp, bệnh giang mai; do viêm nhiễm: nấm tóc, nấm da đầu, viêm nang lông, viêm da tiết bã.
Sau giải phẫu, chấn thương lớn, mất máu… hay sau bệnh nặng tóc cũng rụng nhiều (sốt rét, lỵ, thương hàn, viêm gan, sốt xuất huyết...); do thiếu máu, thiếu chất sắt, thiếu dưỡng chất cho tóc.
Do ngộ độc hay dùng nhiều loại thuốc có khả năng gây rụng tóc (retinoid trị mụn trứng cá, thuốc chẹn beta, thuốc kháng đông…), do hoá trị – xạ trị ung thư.
Khi sinh con, sự mất cân bằng hormon trong giai đoạn mang thai và nuôi con khiến vòng đời của tóc bị ảnh hưởng. Giai đoạn tăng trưởng bị rút ngắn, chuyển nhanh sang giai đoạn tồn tại khiến tóc rụng nhiều.
Những nguyên nhân khác: sử dụng quá nhiều mỹ phẩm dành cho tóc; thường xuyên uốn, duỗi, nhuộm, sấy, nhổ tóc... Rụng tóc còn do di truyền, còn gọi là rụng tóc liên quan androgen hay chứng hói đầu, thường xuất hiện từ 30 – 40 tuổi, nam nhiều hơn nữ.
Ngoài ra, một số tác động cơ học thông thường như tết tóc, búi tóc quá chặt làm căng chân tóc nhiều lần và mạnh khiến tóc dễ bị rụng. Không nên dùng lược chải tóc quá cứng, không nên chải tóc quá nhiều lần trong ngày.
Ngay cả gội đầu nhiều lần trong ngày, sấy tóc, để tóc ướt mà đi ngủ hoặc phơi nắng cũng làm gia tăng tổn thương sợi tóc. Một thiếu sót hay gặp của chị em là ra nắng không che tóc, tóc sẽ bị tổn thương bởi tia cực tím trong ánh nắng mặt trời.
Nếu dùng thường xuyên hóa chất cũng gây hại cho sự phát triển của tóc như keo xịt tóc, dầu gội đầu, chất tẩy rửa... Khi loại bỏ những tác nhân đó thì tóc vẫn có thể mọc trở lại.
Nếu tóc bị nhiều bã nhờn, chất bã sẽ gây ngạt thở chân tóc là nơi nuôi dưỡng tóc và tẩy gàu bởi gàu là các vi nấm tấn công gây viêm da đầu, cũng gây ra rụng tóc.
Cần lưu ý là các loại dầu gội đầu thông thường chỉ nhằm tạo độ trơn, bóng đẹp cho tóc, còn người bị rụng tóc cần dùng loại dầu gội đặc hiệu chứa vitamin và các chiết xuất từ thực vật, kích thích nuôi dưỡng da đầu và chân tóc.
Những nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Thuỵ Điển cho thấy khí hậu các mùa trong năm cũng ảnh hưởng đáng kể đến tình trạng rụng tóc.
Điều chỉnh các nội tiết tốĐối với phụ nữ, tình trạng rụng tóc từng mảng thường liên quan đến sự tăng hoặc giảm nội tiết tố nam trong máu. Do ảnh hưởng của nội tiết tố mà chu kỳ phát triển của tóc bị giảm sút, chân tóc bị teo lại, không nâng nổi sợi tóc bình thường, làm rụng tóc.
Sau đó, các sợi tóc mảnh hơn tiếp tục mọc lên ngày càng nhiều, những sợi tóc khỏe, cứng ngày càng giảm. Y học gọi là chứng rụng tóc do nam tính hóa mà về lâu dài sẽ gây hiện tượng thưa tóc. Trường hợp này cần được chữa tại các chuyên khoa da liễu, nội tiết.
Dùng thuốc chống rụng tóc
Ảnh hưởng
của dinh dưỡng đến mái tóc rất rõ rệt. Vitamin H (hay còn gọi là biotin
H, vitamin B8), chất đạm, vitamin nhóm B và các chất khoáng có khả năng
kích thích sự phát triển của tóc.
Một nguyên nhân phổ biến gây rụng tóc ở phụ nữ là thiếu
các chất khoáng do chế độ ăn kiêng “sợ béo”. Thường gặp nhất là phụ nữ
thiếu chất sắt do kinh nguyệt nhiều hoặc kéo dài, người ăn ít thịt đỏ
(thịt bò, thịt chó, thịt lợn lạc), ăn ít rau xanh, tươi. Có thể bổ sung
bằng uống viên sắt như viên fumafer B9 corbière.
Thiếu chất kẽm làm tóc kém phát triển, tóc trở nên
mảnh, nhỏ, có màu vàng ố, không óng ả, tóc hay bị rụng. Kẽm có tác dụng
định mức chuẩn tỷ lệ chất bã nhờn, chống một số chất độc, kim loại nặng,
cho ta một mái tóc khỏe mạnh và sạch sẽ. Kẽm có nhiều trong gan, sò,
thịt đỏ, cá, óc, trứng.
Có rất nhiều vitamin làm bền vững tóc. Vitamin A thường
xuyên cần cho quá trình sừng hóa lớp thượng bì, hình thành chất
kêratin. Thiếu vitamin B2 không những làm mất màu tóc, tóc bị duỗi thẳng
mà còn gây hói. Trong cơ thể, vitamin B6 tham gia quá trình trao đổi
chất làm cơ năng của tế bào biểu bì khỏe hơn, có thể khống chế chốc đầu
vì da đầu nhiều dầu.
Thiếu vitamin C, các miệng nang lông nở rộng ra và bì
sừng hóa nặng làm các tóc không thể mọc lên được. Vitamin D2, D3 thúc
đẩy sự sinh trưởng tóc thông qua tác dụng đến chuyển hóa canxi, phốt
pho, hệ thống thần kinh thực vật, các tuyến nội tiết.
Để tạo thêm sinh lực cho tóc, có thể dùng vitamin B5,
vitamin H, các acid amin có lưu huỳnh như mêthionin, có tác dụng tham
gia vào quá trình tạo kêratin.
Tránh tình trạng quá căng thẳng, stress mạnh. Theo các
nhà chuyên môn, nguyên nhân chính dẫn đến rụng tóc ở phụ nữ là do stress
trong công việc hằng ngày ngày càng tăng.
Thường gặp ở phụ nữ khi có thai, sau khi sinh nở, sau
phẫu thuật, ăn kiêng không hợp lý, quá mệt mỏi, bận rộn... Hậu quả của
stress không chỉ thể hiện ở hiện tượng rụng tóc mà còn làm xấu làn da,
da hay bị sần, có đốm và mẩn ngứa
Vì có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh nên việc điều trị rụng tóc không đơn giản. Bác sĩ chuyên khoa cần phải xác định rõ nguyên nhân gây rụng tóc để chọn lựa phương pháp điều trị thích hợp. Đối với rụng tóc do một số nguyên nhân thông thường, có thể điều trị bằng cách bổ sung đầy đủ các vi chất dinh dưỡng và thay đổi thói quen có hại đến tóc. Một số nguyên nhân gây bệnh rụng tóc có thể được điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
Khó điều trị, nhưng có thể bổ sung cho tóc những dưỡng chất sau: biotin: vitamin H, vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B5, B6, B12), nhóm E, D; sắt, kẽm, lưu huỳnh... Là protein bị sừng hoá nên tóc không thể trực tiếp hấp thu chất bổ (sâm, vitamin) để “khoẻ mạnh, óng mượt, khó rụng” như quảng cáo. Chỉ có cách ăn uống hoặc dùng thuốc bổ sung thì dưỡng chất mới có thể theo máu đến nuôi da đầu, nuôi nang tóc làm cho tóc phát triển.
Ngày Đêm (TH)